به نوشته پایگاه خبری واچر گرو، تجارت بین کشورهای بریکس در سال ۲۰۲۳ میلادی پس از امضای قراردادهای جدید و تمدید شراکت‌ها و قراردادهای موجود، افزایشی سریع را تجربه کرد. اکنون آمارها نشان می دهد معاملات تجاری آغازشده توسط بریکس، در حال حاضر سهم بزرگی از تراکنش‌های بین‌المللی را شامل می‌شود.
جمعیت میلیونرهای کشورهای عضو این گروه نیز تا دهه آینده ۸۵ درصد رشد خواهد کرد، که این مساله به جذابیت این گروه نوظهور برای عضویت اعضای جدید خواهد افزود.
مطابق آمارهای ارائه شده از سوی شرکت «نیو ورد ولث» موسسه فعال در حوزه مشاوره و سرمایه گذاری مستقر در آفریقای جنوبی، تعداد میلیونرها در کشورهای عضو بریکس متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی، ایران، مصر، اتیوپی، امارات متحده عربی و عربستان سعودی که در حال حاضر ۴۵ تریلیون دلار ثروت قابل سرمایه گذاری دارند، طی ۱۰ سال آینده، ۸۵ درصد افزایش می یابد.
این در حالیست که به استناد گزارشهای خبری، تعداد میلیونرهای گروه هفت، ائتلافی متشکل از اقتصادهای پیشرفته جهان است که شامل کانادا، فرانسه، ژاپن، ایتالیا، آمریکا، انگلیس و اتحادیه اروپا است طی دهه آینده تا ۴۵ درصد افزایش یابد.
تلاش بریکس برای دلارزدایی
بر اساس داده‌های جدید بانک جهانی، تجارت بین اعضای بریکس در سال ۲۰۲۴ میلادی به ۵۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید؛ این میزان بسیار کمتر از میانگین تجارت جهانی است، اما تعداد اعضای بریکس به آرامی ولی به طور پیوسته در حال افزایش است. این ائتلاف در حال ایجاد بستری است که احتمالاً بعداً به توافق‌نامه‌های تجاری تمام‌عیار منجر خواهد شد که اقتصاد بومی این کشورها را تقویت می‌کند.
سلاح مهمی که بریکس در حال حاضر در آستین خود پنهان کرده است، ابتکار «دلارزدایی» است. این بلوک اقتصادی در ابتدا قصد دارد توافقات تجاری را تقویت و به رشد آن در چند سال آینده کمک کند. پس از موفقیت در این مرحله، بریکس می‌تواند اقدام به دلارزدایی و شروع به تسویه تجارت با ارزهای محلی کند.
ایده کلی بریکس این است که در نهایت، روابط خود را با دلار آمریکا قطع کند و ارزهای محلی را رونق بخشد. افزایش تجارت میان اعضای بریکس، تهدید برای سلطه دلار آمریکا را افزایش می‌دهد.
بریکس در ماه اوت (مرداد، شهریور) سال جاری در پانزدهمین نشست سران در ژوهانسبورگ، پنج کشور تولیدکننده نفت را به عضویت پذیرفت. کشورهای صادرکننده نفت، که در سال ۲۰۲۴ میلادی به بریکس ملحق خواهند شد عبارت‌اند از عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر، ایران و اتیوپی. اگر بریکس از ارزهای محلی برای خرید نفت استفاده کند، دلار آمریکا بیشترین ضربه را خواهد دید.
بنابراین مدت زیادی طول نخواهد کشید تا دلارزدایی اتفاق بیفتد؛ هرچند بریکس قبلاً اعلام کرده بود که حذف دلار آمریکا «هدف بلندمدت» این بلوک اقتصادی است.
به تازگی نیز روسیه و چین و هند، استفاده از دلار آمریکا را در تجارت خود ۹۵ درصد کاهش داده‌اند که مطمئناً نشانه‌ای از تلاش‌های روزافزون بریکس در راستای «دلارزدایی» است.
این تغییر به معنی افزایش گسترده استفاده از ارز محلی در تجارت بین روسیه و دو کشور دیگرِ یادشده است.
علاوه بر این، بر اساس گزارش اتاق بازرگانی بین‌المللی، تسویه‌حساب‌های روسیه برای صادرات، هم به دلار و هم به یورو نیز به شدت کاهش یافته و به طور خاص، از بیش از ۸۵ درصد در سال ۲۰۲۱ میلادی به ۳۴ درصد در سال گذشته میلادی رسیده است.
در طول سال گذشته، ائتلاف اقتصادی بریکس از برنامه‌های خود برای «دلارزدایی» آشکارا سخن گفته است. در واقع، در بحبوحه افزایش تحریم‌های غرب علیه روسیه، این کشور تمرکز خود را در تجارت تغییر داد؛ در نتیجه، بریکس استفاده کلی خود از ارزهای محلی را در تجارت‌های دوجانبه افزایش داده است.
این اقدام به تغییراتی گسترده در میزان کلی استفاده از ارزهای مختلف از سوی این سه کشور بزرگ شده است و روسیه، چین و هند، در ۹۵ درصد تجارت خود از دلار آمریکا استفاده نمی‌کنند. تسویه‌حساب‌های تجاری کلی روسیه با این دو کشور به ارزهای محلی انجام می‌شود.
علاوه بر این، بریکس به دنبال کاهش استفاده از دلار آمریکا و در نتیجه کاستن از سلطه جهانی آن است.
نقش ایران در بریکس
دولت سیزدهم بعد از عضویت رسمی در سازمان همکاری‌های اقتصادی شانگهای و گسترش روابط با اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای تجارت آزاد با اعضای این سازمان، اهداف خود را برای افزایش حضور در نهادهای بین‌المللی متمرکز کرده است که از جمله آنها می‌توان به بریکس اشاره کرد که به دنبال شکستن قدرت غرب هستند.
دولت سیزدهم به ریاست آیت‌الله «سید ابراهیم رییسی» از سال ۱۴۰۰ و حتی در رقابت‌های انتخاباتی بارها بر گسترش روابط با کشورهایی که می‌توانند به توسعه اقتصادی ایران کمک کنند، تاکید کرده است زیرا تمرکز بر کشورهای غربی طی دولت‌های گذشته کمکی به توسعه دستاوردهای سیاسی و اقتصادی نکرده بود.
با در نظر گرفتن اینکه گروه بریکس یک‌چهارم تولید ناخالص ملی و حدود یک‌سوم خاک جهان را در اختیار دارد، می‌توان متصور شد که با همکاری‌های چند جانبه حذف دلار از مبادلات تجاری را رقم بزند و از سوی دیگر بلوک شرق سکاندار بخش بزرگی از اقتصاد جهان شود و در این میان ایران نیز فرصتی در اختیار خواهد داشت تا پس از دهه‌ها تحمل تحریم‌های ظالمانه غرب، اقتصاد خود را با کشورهای نوظهور متحول کند.
نه‌تنها بریکس شرایط را برای توسعه اقتصاد ایران فراهم می‌کند بلکه عضویت ایران در این سازمان می‌تواند کریدور روسیه- ایران- هند را فعال کند که به تسهیل و تسریع مبادلات میان کشورهای عضو کمک می‌کند و همچنین پروژه‌های کمربند و جاده در منطقه اوراسیا-اروپا را از طریق کشورهای آسیای مرکزی و روسیه به چین، امکان دسترسی و استفاده از منابع اوراسیا را فراهم می‌کند.
موقعیت جغرافیایی خاص ایران و ظرفیت‌ها و منابع غنی کشور در حوزه انرژی، ترانزیت و فعالیت‌های تجاری و اقتصادی نگاه اعضای بریکس را به بخش جهان جلب می‌کند و می‌تواند به عنوان یکی از امن‌ترین، ارزان‌ترین و کوتاه‌ترین مسیرهای صادراتی برای اعضای این گروه ایفای نقش کند.
با عملیاتی شدن این اهداف و عضویت کشور در این گروه اقتصادی که توجه جهان را به سوی خود جلب کرده است ایران می‌تواند از انزوایی که طی سال‌ها بر اقتصادی کشور تحمیل شده است خارج شده و تبدیل به چهارراه اقتصاد جهان شود که نادیده گرفتن آن در ترانزیت جهانی غیرممکن باشد.
بنابراین، عضویت در سازمان‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای علاوه بر منافع جالبی که برای ایران در حوزه اقتصاد و سیاست دارد یک فرصت سازی و ایجاد حاشیه برای اعضا در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی تعبیر می شود که منافع آن بیش از منافع مستقیم ناشی از عضویت است.
وجود چند کشور در یک مجموعه تعهد نانوشته بین اعضا ایجاد می‌کند که در موضوعات جهانی به خصوص مسائل چالش برانگیز از اعضای یکدیگر دفاع کنند و اجازه ندهند هژمونی غرب استیلا یابد.
از دیگر سو، پس از پذیرش اعضای جدید از سوی بریکس، در حال حاضر، پنج کشور عربی جدید به دنبال پیوستن به ائتلاف اقتصادی بریکس هستند.
کشورهای عربی به دنبال پایان دادن به وابستگی به دلار آمریکا و ترویج ارزهای محلی خود برای تجارت جهانی هستند.
الجزایر، بحرین، کویت، مراکش و فلسطین پنج کشور عربی هستند که به تازگی برای پیوستن به ائتلاف بریکس ابراز تمایل کرده‌اند.
بنابراین، ائتلاف بریکس می‌تواند نفوذ خود را در سراسر جهان عرب، آفریقا، آسیا و کشورهای جهان‌جنوب (جهان سوم) گسترش دهد. این موضوع به غرب و آمریکا فشار وارد می‌کند؛ زیرا اتحاد کشورهای عضو بریکس قادر است صدمه فراوانی به بازارهای سنتی وارد سازد.
همچنین، با توجه به رشد سریع این کشورها و نقش‌آفرینی شان در اقتصاد جهانی، بریکس می‌تواند به عنوان یک قدرت رقابتی برای کشورهای صنعتی و گروه‌های دیگر اقتصادی مطرح شود. این گروه از کشورها می‌توانند نقش مهمی در تعیین سیاست‌های بین‌المللی و نظام اقتصادی جهانی ایفا کنند و با توجه به روند رشد و توسعه‌شان، اهمیت بریکس در اقتصاد جهانی روز به روز بیشتر می‌شود.
