به گزارش پایگاه خبری ایران و روسیه، گلاب گیری کاشان یکی از معروف‌ترین سنت‌های متداول در میان ایرانیان به شمار می‌رود که در گذشته از استان فارس آغاز شده است و امروزه بخش قابل‌توجهی از آن در کاشان و مناطق اطراف آن انجام می‌شود. این آیین سنتی به‌دلیل قرار گرفتن در فصل بهار و همین طور شکوفایی گل محمدی در مزارع کاشان، حال و هوای خاصی دارد.
مردم کاشان و شهرهای اطراف آن مراسم گلاب گیری را با آدابی خاص و همراه با شکرگزاری انجام می‌دهند. گلاب گیری در کاشان سهم قابل‌توجهی از رونق اقتصادی در این منطقه را سبب می‌شود و کارگران زیادی به‌صورت فصلی در این صنعت مشغول به کار هستند. در حال حاضر، با تلاش مردم کاشان، صنعت گلاب گیری این شهر در کنار جاهای دیدنی کاشان، به پدیده‌ای برای جلب گردشگران خارجی و داخلی تبدیل شده است و در طول فصل بهار مسافران و گردشگران زیادی از کاشان و شهرها و روستاهای اطراف آن بازدید می‌کنند.
ما در این مقاله به معرفی سنت گلاب گیری می‌پردازیم و اطلاعات کاملی درباره تاریخچه، زمان، مکان و شیوه انجام مراسم گلاب گیری کاشان به شما ارائه می‌دهیم.
تاریخچه گلاب گیری کاشان
گل سرخ یا گل محمدی از گذشته‌های دور یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی ایران بوده است و از گیاهان بومی کشور ما به شمار می‌رود. بر طبق مدارک موجود، برای نخستین بار بذر این گل را در دوره حکومت صفویان از ایران به ترکیه و سپس سوریه و بلغارستان فرستادند. گلاب تولیدی ایران نیز یکی از مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران از گذشته تاکنون بوده است. در قدیم از طریق راه ابریشم گلاب ایران را به کشورهای چین و هند می‌بردند و امروزه نیز بخش قابل‌توجهی از گلاب تولیدی ایران به سایر نقاط جهان فرستاده می‌شود.
روش تهیه گلاب از گل محمدی به شیوه سنتی و با استفاده از فرایند تقطیر از هنرهای باستانی ایرانیان است. دانشمندان برجسته ایرانی مانند حکیم ابوعلی سینا در زمان‌های دور تلاش‌های زیادی برای تهیه اسانس‌های دارویی از انواع گیاهان به کمک تقطیر انجام دادند. گرچه شهرهای استان فارس را نخستین مکان تولید گلاب ایران می‌دانند، با گذشت زمان، کاشان و شهرهای اطرافش این لقب را از آن خود کردند و در حال حاضر هر ساله چندین هزار تن گلاب در این منطقه تولید می‌شود.
قدمت کاشت بذر گل محمدی در ایران به حدود هفت هزار سال می‌رسد و نزدیک به هزار سال است که گلاب گیری به شیوه سنتی در کشورمان اجرا می‌شود. گرچه امروزه ابزار مدرن و پیشرفته‌ای برای عصاره‌گیری از گیاهان و گلهای معطر وجود دارند، گلاب گیری کاشان به شیوه سنتی نیز هم چنان متداول است.
به‌دلیل اقلیم خشک و کویری اطراف کاشان، رویش گلهای محمدی در مزرعه‌های این شهر و روستاهای اطراف آن سبب شگفتی بسیاری از گردشگران می‌شود. به همین دلیل، مراسم گلاب گیری کاشان با آیینی منحصربه‌فرد و شکرگزاری فراوان انجام می‌شود. در سال‌های نه چندان دور این مراسم با آدابی خاص مانند حمل بار مزرعه‌ها به‌وسیله شتر و جشن و پایکوبی همراه بود. امروزه گرچه برگزاری مراسم گلاب گیری کاشان با شادی و پایکوبی همراه است؛ اما بسیاری از سنت‌های قدیمی رنگ باخته‌اند.
در فصل گلاب گیری با سفر به کاشان می‌توانید در مزرعه‌های گل محمدی قدم بزنید و در مراسم گلاب گیری شرکت کنید. در طول فصل گلاب گیری شهرها و روستاهای مختلف کاشان مملو از عطر گل محمدی می‌شوند و سفر به این منطقه در اردیبهشت ماه یکی از بهترین انتخاب‌ها است. شیوه سنتی گلاب گیری در شهرها و روستاهای اطراف کاشان یکی از کارآمدترین شیوه‌های عصاره‌گیری در جهان به شمار می‌رود و از آن با نام «لتان» یاد می‌شود. در کاشان و شهرها و روستاهای اطراف آن از مراسم گلاب گیری با نام «عید گلابی» یاد می‌کنند.
در حال حاضر گل سرخ یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها برای کشاورزان کاشانی به شمار می‌رود و بیش از دو هزار هکتار از زمین‌های زیر کشت در اطراف کاشان به کاشت گل سرخ اختصاص دارند. در این میان برای رقم قابل‌توجهی از خانواده‌های کاشانی نیز در زمان برداشت و اجرای مراسم گلاب گیری در کاشان، شغل ایجاد می‌شود. بخش قابل‌توجهی از گلاب تولید شده در کاشان را هر ساله به دیگر نقاط جهان صادر می‌کنند که درآمد قابل‌توجهی نیز دارد. به‌جز گل محمدی از بسیاری دیگر از محصولات کشاورزی و گیاهی کاشان نیز انواع عرقیات سنتی تهیه می‌شوند که مصارف دارویی زیادی دارند. آیین گلاب گیری کاشان از سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث معنوی ایران به ثبت رسیده است.
فصل گلاب گیری کاشان
فصل گلاب گیری کاشان از اوسط بهار آغاز می‌شود و تا اواخر این فصل نیز ادامه دارد. در این زمان از سال، بوی گل محمدی بخش‌های مختلفی از شهر کاشان و شهرها و روستاهای اطراف آن را پر می‌کند. در فصل بهار بسیاری از مردم کاشان به کار در مزارع گل محمدی و کارگاه‌های صنعتی گلاب گیری مشغول می‌شوند و این صنعت اشتغال فصلی در کاشان را پررونق کرده است. بسیاری از ساکنان شهر کاشان در حیاط کوچک خانه خود مشغول به گلاب گیری می‌شوند.
بهترین زمان برای سفر به کاشان فصل بهار است و از نیمه این فصل گلهای محمدی در مزارع گل کاشان به چشم می‌خورند. البته در شهرها و روستاهای مختلف با توجه به اختلاف دما، زمان شکوفایی گلهای سرخ از نیمه اردیبهشت ماه تا اواخر فصل بهار متغیر است. مزارع گل محمدی در روستاها و شهرهایی که در ارتفاع کوهستانی قرار دارند به‌دلیل آب و هوای سردتر در خرداد ماه به بار می‌نشینند و در سال‌هایی که هوا سردتر است، گلاب گیری در این مناطق تا پایان خرداد ماه طول می‌کشد.
در کاشان و مناطق گرم‌تر اطراف آن نیز از اواسط بهار که میان اردیبهشت ماه است، گلهای محمدی می‌شکفند و تا پایان اردیبهشت ماه نیز گلاب گیری در این مناطق پایان می‌پذیرد. با توجه به آب و هوای مناسب کاشان در این زمان از سال، می‌توانید زمانی را نیز به بازدید از جاهای دیدنی کاشان اختصاص دهید.
گلاب گیری کاشان چه زمانی است؟
بهترین زمان برای سفر به کاشان و شرکت در مراسم گلاب گیری این شهر اردیبهشت ماه است. از پانزدهم اردیبهشت مرغوب‌ترین و معطرترین گلهای محمدی جهان در شهر کاشان و مناطق اطراف آن شکوفا می‌شوند. در اردیبهشت بوی عطر گل سرخ مسافران را سرمست می‌کند و مزارع گل محمدی در زیباترین وضعیت خود هستند.
به‌طور کلی شهر کاشان آب و هوای گرم‌تری نسبت به شهرهای قمصر و نیاسر دارد و به همین دلیل گلهای محمدی در کاشان زودتر باز می‌شوند. از اوایل اردیبهشت ماه گلهای سرخ در کاشان آماده چیدن هستند. در شهرهای قمصر و نیاسر کمی دیرتر و نزدیک به میانه‌های اردیبهشت ماه چیدن گل‌ها و گلاب گیری آغاز می‌شود.
در روستای برزک نیز که یکی از پر محصول‌ترین مناطق اطراف کاشان به شمار می‌رود، شروع مراسم گلاب گیری کمی دیرتر از سایر شهرها و روستاها و پس از پانزدهم اردیبهشت ماه آغاز می‌شود. این روستا به‌دلیل قرار داشتن در منطقه کوهستانی آب و هوای سردتری نسبت به سایر نقاط اطراف کاشان دارد. به‌طور کلی برداشت گل محمدی در بخش مرکزی کاشان از اوایل اردیبهشت آغاز می‌شود و تا اواخر خرداد ماه در روستاهای «کامو» و «جوشقان قالی» به پایان می‌رسد.
بهترین زمان از روز برای چیدن گلهای محمدی ساعات نخست روز و پیش از تابش مستقیم آفتاب است. پس از تابش مستقیم خورشید ممکن است گل‌ها کمی پژمرده شوند و بر کیفیت گلاب حاصل از آن‌ها تاثیر بگذارند. کیفیت گلاب به دست آمده از گلهای چیده شده پیش از طلوع آفتاب، بسیار بیشتر از سایر گلاب‌ها است. اگر در ساعت‌های نخست روز برای بازدید از مزارع گل محمدی بروید، خنکی و عطر پیچیده در هوا لذت بازدید شما را دوچندان می‌کنند. جشنواره گلاب گیری کاشان که از زمان شروع تا پایان برداشت گل محمدی ادامه دارد، هر سال در حدود یک ماه از پانزدهم اردیبهشت تا پانزدهم خرداد به طول می‌انجامد.
محل گلاب گیری کاشان
کاشان و شهرها و روستاهای اطراف آن محل پرورش گل محمدی هستند؛ اما مزارع گل سرخ واقع در کوهپایه‌های اطراف کاشان، محصول با کیفیت‌تری می‌دهند. گل‌هایی که در مناطق خشک‌تر و نزدیک‌تر به کوه می‌رویند به نسبت گلهای نقاط مرتفع کیفیت پایین‌تری دارند. به همین دلیل گلاب حاصل از گلهای محمدی در مناطق کوهستانی مطبوع‌تر است و قیمت بالاتری نیز دارد.
کاشان و شهرهای قمصر، نیاسر و مشهد اردهال، مهم‌ترین شهرهای گلاب گیری محسوب می‌شوند. شهر قمصر در ۴۰ کیلومتری جنوب، شهر نیاسر در ۳۵ کیلومتری غرب و شهر مشهد اردهال در ۴۰ کیلومتری شمال غربی شهر کاشان قرار دارند. مزارع اطراف این شهرها از نیمه اردیبهشت ماه پر از گل محمدی می‌شوند و قدم زدن در میان این باغ‌های پر گل می‌تواند خاطره‌ای به‌یادماندنی برای شما رقم بزند.
شهر قمصر در میان سایر شهرها و روستاهای اطراف کاشان معروف‌ترین جشنواره گلاب گیری را برگزار می‌کند. سراسر این شهر در اردیبهشت ماه مملو از گلهای سرخ است و کارگاه‌های گلاب گیری پر از گردشگران است. مردم قمصر با رویی گشاده از مسافران استقبال می‌کنند و مراحل سنتی گلاب گیری را برای علاقه‌مندان به یادگیری این شیوه، توضیح می‌دهند.
بسیاری از اماکن مذهبی مانند کعبه در طول سال با گلاب ناب تولید شده در کاشان شسته می‌شوند. روستای تاریخی و زیبای نیاسر نیز از دیگر مناطق برجسته اطراف کاشان است که ساکنان آن مراسم گلاب گیری را به شیوه‌ای سنتی و با شادی و پایکوبی برگزار می‌کنند. گردشگران زیادی نیز برای لذت بردن از طبیعت زیبا و مزارع گل محمدی نیاسر در اردیبهشت ماه به این منطقه سفر می‌کنند.
