رایزنی درباره تعاملات اقتصادی دوجانبه و گفت‌وگوهای منطقه‌ای بویژه بین‌المللی به‌ویژه جنگ غزه اصلی‌ترین محور و دستور کار رئیس‌جمهور در این سفر یک‌روزه خواهد بود.
سفر رئیس جمهور ایران به روسیه در شرایط کنونی منطقه‌ای و بین‌المللی حائز اهمیت خواهد بود. چه اینکه تهران و مسکو در موضوعات جهانی و در منطقه غرب آسیا، اشتراکات نظری زیادی داشته و بیشترین همگرایی را از خود نشان داده اند.
موضوع توقف فوری جنایات ارتش رژیم صهیونیستی در غزه یکی از آنهاست. ایران به عنوان بازیگر نظم و ترتیبات منطقه ای اثبات کرده است به دینامیسم‌های سیاسی-امنیتی در غرب آسیا شکل می‌دهد، یک سر منازعه «دستورکارهای جنگ غزه» با آمریکا است. راهبرد ایران توقف جنگ و بازگشایی مسیرها برای کمک به مردم غزه است، اما واشنگتن اقدام به اداره جنگ علیه غزه و حمایت بی قید و شرط از جنایات جنگی اسرائیل است.
در سوی دیگر هم، روسیه با اقدامات دیپلماتیک خود، مانع غلبه دیدگاه‌های سلطه گرایانه غرب به ویژه آمریکا به نفع رژیم صهیونیستی در مجامع جهانی شده است بطوریکه قطعنامه تروریستی خواندن حماس و مقاومت فلسطینی از سوی آمریکا را در شورای امنیت سازمان ملل وتو کرد. کرملین در این شرایط با میزبانی از رهبران حماس در مسکو و رایزنی در خصوص آتش بس در غزه، کاملا مقابل کاخ سفید و روایت‌های غربی از جنگ غزه قرار گرفته است.
این مساله به این برمی‌گردد که ایران و روسیه، دیدگاه مشترکی در این فرضیه دارند که ریشه نارسایی‌ها و بی ثباتی در غرب آسیا از سیاست‌های آمریکا نشات گرفته است.
ایران-روسیه و نظم جدید منطقه ای
ژپوتین در شرایطی فردا میزبان رئیس جمهور ایران است که امروز به منطقه سفر کرده و در ابوظبی و ریاض با حکام امارات و عربستان سعودی ملاقات خواهد کرد. این دیدارها و گفتگوها که در تصمیمات اپک پلاس نمود خواهد داشت برای ایالات متحده اخبار خوشی به دنبال نخواهد نداشت. کارشناسان زیادی در سطح بین المللی، همگرایی محور تهران-مسکو-پکن در منطقه را محرک تجدیدنظر کشورهای عربی خلیج فارس در سیاست خارجی آنها و موازنه سازی برابر آمریکا ارزیابی کرده اند.
پایتخت‌های عربی طی دو سال گذشته ترجیح داده اند تمام تخم مرغ‌های خود را در سبد آمریکای تضعیف شده نگذارند و همزمان سطحی از تنش زدایی و همکاری با ایران و حفظ روابط با روسیه و چین را پیش ببرند.
علیه یکجانبه گرایی
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه شب گذشته در حاشیه نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه دریای خزر، تفاهم‌نامه‌های درباره راهها، ابزارهای مقابله، کاهش و جبران اقدامات قهر آمیز یک جانبه بین ایران و روسیه را به امضا رساندند.
لاوروف در این زمینه می‌گوید: امروز اعلامیه مقابله با اقدامات قهر آمیز یکجانبه را امضا کردیم که قدمی در مقابله با تحریم‌های غیرقانونی آمریکا و متحدانش است که دیپلماسی را با این اقدامات جایگزین کردند. امیرعبداللهیان هم با اشاره به اعلامیه مقابله با یکجانبه‌گرایی افزود: امروز فرصتی است که توافقات روسای دو کشور را با هم مرور کنیم. خرسندیم که از دیپلماسی سران دو کشور همواره سود برده‌ایم.
این تفاهم نامه می‌تواند چشم انداز همکاری‌های دو کشور را به سمت شراکت هر چه بیشتر تسهیل کند. نگاهی به مواضع دولتمردان آمریکایی طی ۲ سال گذشته نمایانگر این گزاره است. در نگاه واشنگتن روابط ایران و روسیه به سمت یک «شراکت راهبردی» در حال حرکت است.
«یوری اوشاکوف» دستیار ارشد رئیس جمهور فدراسیون روسیه سال گذشته در آستانه سفر ولادیمیر پوتین به ایران اعلام کرد کشورش قصد دارد سطح روابط با ایران به «شراکت راهبردی» ارتقا دهد.
کریدور همکاری
حضور مشترک ایران و روسیه در باشگاه تحریم‌های آمریکا، نقش کاتالیزوری برای همکاری‌های بیشتر این دو کشور را ایفا می کند که در تفاهم نامه اخیر نمود پیدا کرده است.
یکی از این همکاری‌ها، در موضوع ترانزیت و کریدور حیاتی شمال و جنوب است که به عنوان یکی از محورهای همکاری دو کشور روسیه را متقاعد ساخته است این کریدور برابر دیگر دالان‌هایی که در منطقه شکل گرفته و برای روسیه تهدیدآمیز است باید از مسیر ایران عبور کند. در این راستا لاوروف در دیدار با همتای ایرانی اش ضمن تاکید بر اینکه دو رییس جمهور مداوما با هم در ارتباط هستند، گفت: ما بر افزایش فعالیت کریدور شمال – جنوب و انرژی تاکید داریم.
از طرف دیگر ابعاد همکاری‌های نظامی میان روسیه و ایران با زیادی از طرف کاخ سفید دنبال می شود. نشریه «فوربس» در گزارش اخیر خود با اشاره به اظهارات معاون وزیر دفاع کشورمان، نوشت: ایران به زودی بزرگترین خرید سخت افزار نظامی خود را از روسیه طی ۳۰ سال گذشته دریافت خواهد کرد. این اتفاق می‌تواند برای مسکو و تهران به یک معامله برد-برد تبدیل شود. فوربس می‌نویسد: روسیه از فوریه ۲۰۲۲ مشارکت دفاعی بی‌سابقه‌ای با تهران ایجاد کرده است.
نمایه‌های همگرایی
ایران و روسیه در خصوص تحریم‌های مشترکی که آمریکا علیه آنها وضع کرده، توافق هسته‌ای ایران و تجدیدنظر طلبی در نظم فعلی و یکجانبه گرای جهانی دیدگاه‌های مشترکی دارند که مسیر همکاری‌های دو کشور را هموارتر از گذشته می‌کند. عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای و بریکس با موافقت روسیه، رای منفی مسکو به قطعنامه های ضد ایرانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در همین چارچوب قابل تفسیر و تحلیل است.
مخالفت با گسترش ناتو که نیم نگاهی به حضور در آسیای میانه دارد و همچنین خطر قریب الوقوع احیای داعش در افغانستان که مرزهای ایران و روسیه را تحت تاثیر قرار می‌دهد از دیگر اشتراکات این روزهای تهران-مسکو برای تعریف زمینه‌های جدید همکاری است.
در دوره گذار نظم جهانی پساجنگ سرد، اهمیت نزدیک شدن ایران و روسیه به یکدیگر و افزایش وزن تاثیرگذاری محور شرقی، یکی از مواردی است که تامین کننده حداکثری منافع ملی طرفین است و از طرفی زنگ خطر را برای آمریکا به صدا در می‌آورد.
به همین دلیل، آمریکا به این موضوع از دریچه «خیر و شر» می‌نگرد. فارن پالیسی هفته گذشته نوشته است: «با گذشت بیش از دو دهه از سخنرانی جرج دبلیو بوش در سال ۲۰۰۲ «محور شرارت» دوباره در منوی سیاست خارجی قرار گرفته است. هم جمهوری خواهان و هم دموکرات‌ها در واشنگتن نسبت به افزایش روابط بین روسیه، چین، ایران هشدار می دهند.»
فارن پالیسی البته با ناخشنودی می‌نویسد: محور شرارت عبارتی است که می‌تواند میراث و سال‌های بحث برانگیز سیاست خارجی بوش در باتلاق‌های پرهزینه در خاورمیانه را تعریف کند و این عبارت و سایر موارد مشابه آن، بار دیگر در فضای واشنگتن برای توصیف آنچه برخی در اتحاد رو به رشد بین چین، روسیه و ایران معتقدند، نفوذ کرده است. این گزارش هشدار داده است که «محور شرارت» به دوران خوش‌بینی به شدت نادرست نسبت به قدرت آمریکا در خارج و «جنگ‌های بد» مدیریت شده پس از آن بازمی‌گردد.
