چین با یک شبکه راه‌آهن پر سرعت بزرگ و پیچیده، به‌عنوان یکی از پیشتازان این فناوری در جهان شناخته می‌شود. کشورهایی مانند ژاپن و فرانسه نیز از این تکنولوژی بهره‌مند هستند و آن را به‌عنوان بخش مهمی از سیستم حمل و نقل شهری و بین‌شهری خود به کار می‌برند.
کمیسیون اروپا نیز در راستای تقویت حمل‌ونقل ریلی خود پیشنهادات جدیدی مبنی بر قطارهای سریع‌تر را برای شبکه ریلی اروپا مطرح کرده و شبکه حمل‌ونقل بین‌اروپایی برنامه‌ریزی‌شده (TEN-T) تا سال ۲۰۴۰ شاهد ایجاد اتصالات ریلی سریع‌السیر جدید خواهد بود که زمان جابه‌جایی در سفرهایی از جمله بوداپست به بخارست، ویگو به پورتو و هامبورگ به کپنهاگ را کاهش می‌دهد.
مسیرهای اصلی در شبکه TEN-T حداقل سرعت ۱۶۰ کیلومتر در ساعت برای قطارهای مسافربری و ۱۰۰ کیلومتر در ساعت برای قطارهای باری خواهند داشت.
توسعه راه‌آهن پر سرعت نه‌تنها به بهبود حمل‌ونقل کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در کاهش آلودگی‌هوا، صرفه‌جویی در زمان و افزایش امنیت حمل و نقل دارد. این فناوری نه‌تنها نماد تکنولوژی مدرن در زمینه حمل و نقل است، بلکه به‌عنوان یک گام مثبت به‌سوی آینده پایدارتر حمل و نقل جهانی نیز شناخته می‌شود.
سفر ریلی در مسیرهای تهران- قم- اصفهان و تهران- مشهد سرعت می‌گیرد
در ایران، تاکنون تلاش‌هایی برای فراهم کردن زیرساخت‌های راه‌آهن پر سرعت صورت گرفته است. اجرای این زیرساخت‌ها، بهبود قابل‌توجهی در حمل‌ونقل ایجاد و امکان ارتقای ترانزیت و جابه‌جایی کالا در سطح بین‌المللی را نیز فراهم می‌کنند. با اجرای موفق پروژه‌های راه‌آهن سریع‌السیر در مسیرهای تهران- قم- اصفهان و تهران- مشهد، ایران می‌تواند به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرو در زمینه حمل و نقل سریع‌السیر در منطقه معرفی شود.
طول کل مسیر طرح قطار پرسرعت اصفهان- قم- تهران ۴۱۰ کیلومتر و طول مسیر اصفهان-قم ۲۴۵ کیلومتر است. این خط ریلی از نزدیکی ورزشگاه نقش‌جهان در اصفهان آغاز می‌شود و پس از گذر از قم به ایستگاه شهر آفتاب و در نهایت ایستگاه مرکزی راه‌آهن تهران می‌رسد.
با بهره‌برداری از قطار پرسرعت، مسیر اصفهان- تهران با سرعت متوسط ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت، در مدت ۱۰۰ تا ۱۲۰ دقیقه طی می‌شود.
مجلس نیز در آبان ماه سال جاری ساخت راه‌آهن سریع‌السیر برای شهرهای پر مسافر و مسیرهای طولانی از جمله مسیر تهران- مشهد را در برنامه هفتم توسعه الزامی کردند. ساخت راه‌آهن سریع‌السیر در مسیر تهران- مشهد به شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران تفویض و مطالعات اولیه آن آغاز شده است.
راه‌اندازی خطوط پر سرعت ریلی و تجهیز راه‌آهن به تکنولوژی‌های روز همواره مورد تاکید “مهرداد بذرپاش” وزیر راه وشهرسازی بوده است. بذرپاش پیش از این پیشنهاد کرده بود که مسیر اصفهان-تهران-مشهد به صورت یکپارچه تحت پوشش قطار سریع‌السیر قرار گیرد.
وی با اشاره به دستور رئیس جمهور برای پیگیری طرح قطار سریع‌السیر گفته بود که منابع طرح از جای دیگری تامین می‌شود که کریدور زنجیره قطار سریع‌السیر کشور از مشهد به تهران و از تهران به اصفهان تا شیراز و بندرعباس و در پایان به دریا وصل شود و از طرف دیگر نیز به تبریز و غرب کشور و مرز ترکیه اتصال پیدا کند.
وزیر راه و شهرسازی در حاشیه دهمین نمایشگاه حمل‌ونقل ریلی که مهرماه سال جاری برگزار شد، به توافقات بی سابقه انجام شده یا در حال انجام در حوزه حمل‌ونقل به ویژه حمل‌ونقل ریلی با کشورهای خارجی برای تغییر تکنولوژی قطارهای برقی اشاره کرد و گفت: با اجرای این توافقات، هم مسیر ریلی تهران به اصفهان با رفع موانع قانونی محقق می‌شود و هم قطار سریع السیر تهران- مشهد اجرایی خواهد شد که با این دو رخداد در عمل شاهد تغییرات فناوری در بخش حمل و نقل ریلی خواهیم بود.
جهش نسلی در حوزه فناوری ریلی کشور با راه‌اندازی قطارهای پر سرعت
“سید میعاد صالحی” مدیرعامل شرکت راه‌آهن نیز تیرماه سال جاری در بازدید از پروژه قطار سریع السیر تهران- قم- اصفهان بر لزوم حرکت کشور به سمت استفاده از قطارهای سریع السیر تاکید کرد و این نوع قطارها را موجب جهش نسلی فناوری ریلی در کشور دانست.
به گفته صالحی، هرچند هزینه راه اندازی قطار سریع السیر بیشتر از قطار عادی است اما این کار به لحاظ فناوری ارزش بالایی دارد و با اجرای آن یک جهش نسلی در حوزه فناوری ریلی کشور اتفاق می‌افتند.
تکمیل طرح قطار پرسرعت تهران ــ قم ــ اصفهان تا پایان دولت سیزدهم
و به گفته “علیرضا صلواتی” مجری طرح قطار پرسرعت تهران ــ قم ــ اصفهان، این پروژه در حال طی کردن مراحل اجرایی است و اگر موانع داخلی برطرف شود، تا پایان دولت سیزدهم و حدود ۲ الی ۲.۵ سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.
مجری طرح قطار سریع السیر تهران ـــ قم ـــ اصفهان در مورد زمان آغاز پروژه قطار پرسرعت تهران ـــ قم ـــ اصفهان گفته بود که برای این مگاپروژه که بسیاری معتقد بودند اجرای آن امکان‌پذیر نیست، بیش از ۲ سال با رؤسای بانک مرکزی، رؤسای جمهور، معاون اول رئیس جمهور و سایر مسوولان هماهنگی و پیگیری انجام شد که مشکلات حل شود و بالای یک‌هزار ساعت جلسه کارشناسی با سران مملکت برگزار شد.
صلواتی با بیان اینکه نزدیک‌به ۷۰ درصد از پروژه قطار تندرو بین اصفهان‌ــ- قم زیرسازی شده و آماده ریل‌گذاری است، افزود: در حال حاضر نیز مصوبه شورای اقتصاد را در این ارتباط دریافت کردیم و پیمانکاران چینی در خصوص این پروژه بسیار همراهی کردند.
وی توضیح داد: زیرسازی ۱۵۰ کیلومتر از مسیر قم ـــ اصفهان انجام شده و ۸۵ درصد معارضات تاسیساتی و ملکی در کل مسیر برطرف شده و یکی از دو تونل هم به اتمام رسیده است.
صلواتی درباره سرمایه‌گذار و پیمانکار راه‌آهن سریع‌السیر تهران_ قم_ اصفهان، گفت: حدود یک‌هزار و ۵۰۰ نفر در این پروژه مشغول فعالیت هستند و سرمایه‌گذار این پروژه یک شرکت چینی است که انتقال دانش فنی را بر عهده دارد، قرارگاه خاتم‌الانبیا هم پیمانکار داخلی این پروژه است.
وی با اشاره به تاکید رئیس جمهور و وزیر راه و شهرسازی بر برقی شدن راه‌آهن تهران- مشهد نیز اظهار داشت: طول این مسیر ۸۶۸ کیلومتر است و مطالعات آن در چند مرحله انجام شده، با توجه به اینکه راه‌آهن تهران_ مشهد در فضایی به شکل دشت و کویر قرار دارد مشکلات مربوط به اراضی محدوده را کمتر دارد.
به گفته صلواتی، هزینه‌های برقی شدن راه‌آهن سریع‌السیر تهران_ قم_ اصفهان پنج میلیارد دلار پیش‌بینی شده و منابع آن نیز به صورت فاینانس و تهاتر در نظر گرفته شده است.
برنامه گسترش شبکه ریلی پرسرعت به ۱۰ استان کشور
با ورود فناوری قطار تندرو به ایران و اتمام دو پروژه تهران- قم- اصفهان و تهران- مشهد، توسعه شبکه سریع‌السیر ریلی در ۱۰ استان کشور امکان پذیر شده و بیش از ۷۰ درصد جمعیت کشور از این تکنولوژی بهره‌مند می‌شوند.
