به گزارش اقتصاد ایران و روسیه به نقل از ایبِنا، توجه ویژه به موضوع اقتصاد دانش‌بنیان در برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی کشور بویژه در راستای تحقق شعار سال ۱۴۰۲ در حوزه تولید دانش بنیان، می‌تواند آغازگر بهبود چرخه تولید وافزایش نرخ اشتغال در کشور با تزریق فناوری و نوآوری به فضای صنعت باشد. به همین سبب، جهش تولید دانش بنیان، می‌بایست از اولویت‌های حیاتی کارگزاران اقتصادی نظام و دستگاه‌های برنامه ریز و اجرایی در ماه‌های پیش رو قرار گیرد.
تاکید رهبری انقلاب بر مفهوم جهش تولید دانش بنیان
یکی از کلید واژگان پرکاربرد طی سالیان اخیر در بیانات مقام معظم رهبری، اصطلاح اقتصاد دانش بنیان بوده است که به دلیل اهمیت بالای آن از منظر معظم له، سال ۱۴۰۱ را به عنوان “سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین” نامگذاری فرمودند. این مفهوم اقتصادی مدرن سال‌هاست که به عنوان یاری دهنده نظام‌های اقتصادی، چه کشور‌های پیشرفته و چه اقتصاد‌های نوظهور، به عنوان یکی از مهم‌ترین محور‌های توسعه اقتصادی متصور برای جوامع مختلف، در دستور کار سیاست‌گذاران اقتصادی قرار دارد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید موضوع اقتصاد و تولید دانش بنیان نزدیک به ۲۰ سال است که در بیانات و فرمایشات رهبری انقلاب در دیدار با دست اندرکاران و کارگزاران نظام و اقشار مردم مورد اشاره و گوشزد قرار می‌گیرد.
سال ۸۲ را می‌توان مطلع سخنان مقام معظم رهبری در آغاز نهضت اقتصاد دانش‌بنیان در کشور دانست؛ زمانی که ایشان در ابلاغ سیاست‌های کلان بابت تهیه برنامه چهارم توسعه به موضوع اقتصاد دانش‌بنیان به‌صورت غیرمستقیم اشاره کردند.
جهش تولید دانش بنیان از دل اقتصاد مقاومتی قابل استخراج است
اما می‌توان گفت اولین تبلور رسمی این مفهوم در ادبیات و منویات اقتصادی رهبری، به ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی توسط معظم له در سال ۱۳۹۲ بر می‌گردد.
اصل دوم این سیاست‌ها که ” پیشتازی اقتصاد دانش‌بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش بنیان در منطقه” است، مشخصا به عزم نظام تصمیم گیری کشور برای حرکت به سمت تحقق اقتصاد دانش بنیان و به طبع آن، جهش تولید دانش بنیان می‌پردازد.
قابل ذکر است که در سایر بند‌ها نیز هر چند صریحا از تولید دانش بنیان نام برده نمی‌شود، اما اهدافی مورد نظر قرار گرفته است که به صورت ضمنی تنها در صورت تحقق اقتصاد دانش بنیان قابل تصور است؛ اهدافی از جمله: رشد بهره‌وری، تقویت رقابت‌پذیری اقتصاد و افزایش صادرات کشور.
جهش تولید دانش‌بنیان را جریان‌سازی کنید
تاکیدات رهبری انقلاب بر موضوع بهره‌گیری از مفاهیم دانش‌بنیان در راستای تحول اقتصادی، رونق و جهش تولید در سال جدید نیز ادامه یافت. معظم له در دیدار رمضانی با کارگزاران نظام و دست‌اندرکاران اقتصادی کشور در فروردین ۱۴۰۲ در باب این مسئله فرمودند:
“حرف امروز من این است که برای رشد اقتصاد کشور و اصلاح امور اقتصادی کشور، به طور قاطع باید به سمت اقتصاد دانش‌بنیان حرکت بکنیم؛ یعنی اینکه دانش و فنّاوری پیشرفته نقش‌آفرینیِ فراوان و کاملی داشته باشد در همه‌ی عرصه‌های تولید. انتخاب آن کار تولیدی هم باید برخاسته از نگاه دانشی و بینشی و علمی باشد؛ این معنای اقتصاد دانش‌بنیان است که در همه عرصه‌های اقتصاد دخالت داشته باشد. اگر ما این سیاست را دنبال کردیم و دانش را پایه و زمینه‌ی اقتصاد کشور قرار دادیم، هزینه‌های تولید کم می‌شود؛ بهره‌وری را افزایش می‌دهد؛ کیفیّت محصول را افزایش می‌دهد، بهبود میبخشد و محصولات را رقابت‌پذیر می‌کند؛ یعنی در بازار‌های جهانی، ما میتوانیم از این محصولات به عنوان محصولات رقابت‌پذیر استفاده کنیم، در داخل کشور هم همین جور؛ این یعنی همان جهش تولید دانش بنیان.. من در جلسات خصوصی هم به آقایان دولت عرض کردم که اهتمام بورزید و جهش تولید دانش بینان را جریان سازی کنید”
الگوبرداری از تجربه اقتصاد‌های دانش بنیان، کمک شایانی به جهش تولید می‌کند
در سال‌های اخیر و گزاره‌هایی نظیر ” مذاکره‌ی صرف با جامعه بین الملل برای رفع گره‌های اقتصادی به جای تکیه به توان داخلی”، ” عدم عزم جمعی برای مولد سازی اقتصاد داخلی و پیاده سازی مولفه‌های اقتصاد مقاومتی” و ” عدم توجه به خصومت‌های آشکار جوامع غربی که خود را به ظاهر، حامی ملت ایران می‌دانند”، شرایط اقتصادی ما را بیش از پیش سخت‌تر کرده است. اما اگر به چنین تهدید و چالش رژف و عمیقی، به عنوان یک فرصت مغتنم توجه شود و به شرط ُحسن استفاده از این فرصت پدید آمده، به واسطه‌ی پتانسیل‌های بالقوه گسترده‌ی داخلی که در بازار بیش از ۸۰ میلیونی جمهوری اسلامی ایران به وجود خواهد آمد، اقتصاد ایران در آستانه‌ی یک شکوفایی و “جهش در تولید ناخالص ملی” قرار خواهد گرفت.
یکی از مصادیق حسن استفاده در این حوزه، الگوبرداری بهینه از طرح‌های عملیاتی موفق اقتصاد دانش بنیان در کشور‌های دیگر است؛ حاکمیت‌هایی که یا اتمسفر مالی و اقتصادی مشابهی به فضای اقتصادی ایران دارند و یا در منطقه‌ی جغرافیایی نزدیک به جمهوری اسلامی ایران، امکان مراوده‌ی تجاری و بازرگانی تنگاتنگ مبتنی بر همین طرح‌های دانش بنیان با آن‌ها فراهم است. اهتمام ورزیدن به چنین امری در سال جدید، قطعا می‌تواند موجب رونق اقتصادی و جهش تولید گردد.
در صورت بهره گیری از مدل‌های اجرایی شده‌ی طرح‌های دانش بنیان و فناور و ایرانیزه کردن آن‌ها مبتنی بر مناسبات و ساختار اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، قطعا شاهد بهبود بستر‌های جهش تولید خواهیم بود.
اگر این جهش رقم بخورد، مردم پیامد‌های مثبت ناشی از آن مانند “مهار تورم و کاهش سطح عمومی قیمت ها”، “کاهش نرخ بیکاری”، “افزایش قدرت خرید”، “افزایش رفاه” و… را به شکل محسوسی لمس خواهند کرد. در حقیقت امسال نیز رهبر معظم انقلاب با تأکید مجدد بر مسئله اقتصاد و تکیه بر دو موضوع مهم “تورم و جهش تولید” به عنوان مولفه‌های اصلی شعار سال، تلاش کردند که با تمرکز توان مدیریتی کشور در این بخش، فرآیند تحقق چنین امر حیات بخشی را تسهیل و تسریع نمایند که عملیاتی کردن موضوع نمونه برداری از پروژه‌های موفق اقتصادی کشور‌های دیگر، به طور موثر می‌تواند این امر را سرعت ببخشد.
