جایگاه حوزه سلامت و پزشکی ایران در علم و فناوری جهان

دانشگاه علوم پزشکی تهران بیشترین تولیدات علمی در وب آو ساینس را به خود اختصاص داده است و پس از آن، دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی، ایران، تبریز و شیراز جایگاه‌های دوم تا پنجم را دارند.

به گزارش پایروس نیوز به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: با توجه به اهمیت حوزه سلامت و پزشکی و پیشرفت‌های کسب شده کشور جمهوری اسلامی ایران در این حوزه، گزارشی از تولیدات علمی و فناوری این حوزه و همچنین پژوهشگران پراستناد و حضور دانشگاه‌های مجموعه علوم پزشکی در رتبه بندی‌های جهانی توسط مؤسسه ISC تهیه شده است.

فاضل زاده در ادامه با توجه به جایگاه تولیدات علمی کشور گفت: جایگاه جمهوری اسلامی ایران در بین ۲۰ کشور دارای بیشترین تولیدات علمی نمایه‌شده در پایگاه‌های اسکوپوس و وب آو ساینس در سال ۲۰۲۳ در مقام شانزدهم و هفدهم قرار دارد. چین و آمریکا دارای بیشترین تولیدات علمی نمایه شده در هر دو پایگاه هستند و جمهوری اسلامی ایران نیز رتبه شانزدهم در پایگاه اسکوپوس و رتبه هفدهم در پایگاه وب آو ساینس را دارد.

تعداد مقالات نشریات ایرانی موجود در ISC طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲ در نمودار ۴ نشان داده شده است:

رئیس مؤسسه ISC در ادامه گفت: تولیدات علمی حوزه‌های موضوعی مختلف کشور جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آو ساینس در ۱۰ سال اخیر شاما علوم طبیعی با بالاترین میزان و علوم انسانی و هنر با کمترین میزان بوده است. حوزه موضوعی علوم پزشکی و بهداشت، بعد از حوزه‌های موضوعی مهندسی و فناوری و علوم طبیعی با ۱۵۸ هزار و ۶۸۷ مدرک بیشترین تولید را داشته است.

جایگاه تولیدات علمی حوزه موضوعی علوم پزشکی و بهداشت کشور

دانشگاه علوم پزشکی تهران بیشترین تولیدات را به خود اختصاص داده است و پس از آن، دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی، ایران، تبریز و شیراز جایگاه‌های دوم تا پنجم را به خود اختصاص داده‌اند.

جایگاه تولیدات علمی مرتبط با فناوری‌های نسل چهارم

فاضل زاده درباره جایگاه تولیدات علمی مرتبط با فناوری نسل ۴ گفت: پیشرفت فنّاوری در سالهای اخیر در یک جایگاه ویژه قرار گرفته است. هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، چاپ سه بعدی، کلان داده و …، به صورت هوشمندانه پیشرفت نموده و مفهومی به نام صنعت ۴ را ایجاد کردهاند.

انقلاب صنعتی چهارم مبتنی بر هوشمندسازی است و به همین علت نیز تجهیزات هوشمند و فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، چاپ سه بعدی، فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G)، رباتیک، کلان داده، بلاک چین‌ها و فناوری پهپاد حرف اول را در این انقلاب صنعتی می‌زنند.

وی افزود: انقلاب صنعتی چهارم، یک نظریه صرف نیست، بلکه یک واقعیت در حال ظهور است که منشا تغییرات فراوانی در حوزه‌های حکمرانی دولتی و ساختارهای اقتصادی و اجتماعی و آموزشی خواهد شد. در چنین ساختاری ماهیت و هویت دولت-ملت تغییر اساسی خواهد یافت. در چنین انقلابی، فناوری‌های نسل چهارم صنعت سهم مهمی در ارزش آفرینی اقتصادی دارند. در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان برای استقبال از این تغییر بسیار مهم فلسفی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی سندهای مفصلی در دست تهیه است تا بتوانند در آینده این تحولات سهمی داشته باشند.

رئیس مؤسسه ISC گفت: بر اساس آنچه مشاهده می‌شود در اغلب فناوری‌های نسل چهارم، رتبه جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال ۲۰۲۲ بهتر شده است. بیشترین بهبود رتبه مربوط به بلاک چین‌هاست که با ثبت ۴ مدرک طی سال ۲۰۲۳ نسبت به تنها یک مدرک در سال ۲۰۲۲، رتبه جمهوری اسلامی ایران، از ۴۵ به ۱۱ ارتقاء یافته است.

وی ادامه داد: نکته قابل تأمل، سهم تولیدات علمی کشور نسبت به تعداد تولیدات علمی جهانی است. با وجود رتبه‌های نسبتاً خوب جهانی در هریک از فنّاوریهای نسل چهارم صنعت، اما این آمار، سهم نسبتاً کمی از تولیدات جهانی را تشکیل می‌دهند. به گونه‌ای که در سال ۲۰۲۳، در فناوری‌های نسل چهارم صنعت، سه کشور چین، هند و آمریکا در فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G) ۵۵ درصد؛ اینترنت اشیاء ۶۰ درصد؛ بلاک چین‌ها ۷۵ درصد؛ فناوری پهپاد ۴۵ درصد؛ کلان داده ۶۱ درصد؛ هوش مصنوعی و پرینت سه بعدی ۵۱ درصد تولیدات علمی را به خود اختصاص دادهاند.

وی افزود: در رباتیک دو کشور چین و آمریکا ۴۸.۱۴ درصد تولیدات علمی را به خود اختصاص دادهاند. جمهوری اسلامی ایران در فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G) ۱.۵۸ درصد؛ اینترنت اشیاء ۲.۶۵ درصد؛ بلاک چین‌ها ۱.۸۵ درصد؛ فناوری پهپاد ۱.۱۳ درصد؛ کلان داده ۱.۳۹ درصد؛ هوش مصنوعی ۱.۹۳ درصد؛ پرینت سه بعدی ۲.۳۲ درصد و رباتیک ۰.۷۲ درصد تولیدات علمی را به خود اختصاص داده است. در بین کشورهای جهان اسلام، در فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G)، اینترنت اشیاء، فناوری پهپاد، هوش مصنوعی و کلان داده کشور عربستان سعودی ۴.۶۴، ۷.۷۲، ۳.۱۷، ۳.۷۷ و ۲.۹۶ درصد؛ در بلاک چین‌ها کشور پاکستان ۵.۵۶ درصد، در پرینت سه بعدی جمهوری اسلامی ایران ۲.۳۲ درصد و در رباتیک کشور ترکیه ۱.۵۲ درصد تولیدات علمی را به خود اختصاص دادهاند.

فاضل زاده اظهار داشت: در بین کشورهای جهان اسلام، جایگاه عربستان سعودی در تولیدات علمی و میزان مشارکت آن در فناوری‌های نسل چهارم صنعت مورد توجه بوده است طوری که عربستان سعودی در اینترنت اشیاء رتبه ۴؛ فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G) و بلاک چین‌ها رتبه ۶؛ هوش مصنوعی رتبه ۱۱؛ کلان داده رتبه ۱۲ و فناوری پهپاد رتبه ۱۳ را به خود اختصاص داده است. فاضل زاده در خصوص کارنامه فناوری جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۳ در بین کشورهای جهان اسلام گفت: بهترین عملکرد کشورمان در بین فناوری‌های نسل چهارم صنعت مربوط به پرینت سه بعدی با رتبه ۱۳ می‌باشد. کشور ایران در این فناوری بالاتر از کشورهای ترکیه و عربستان سعودی قرار گرفته است.

وی افزود: جمهوری اسلامی ایران در فناوری اینترنت اشیاء، بلاک چین‌ها و کلان داده بعد از عربستان سعودی و پاکستان در رتبه سوم قرار گرفته است. کشورمان در هوش مصنوعی بعد از عربستان سعودی و ترکیه رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. جمهوری اسلامی ایران در فناوری رباتیک بعد از ترکیه و عربستان سعودی در رتبه سوم قرار گرفته است. بهترین عملکرد ایران به فناوری پرینت سه بعدی با رتبه ۱۳ جهانی و میزان مشارکت ۲.۳۲ درصد بر می‌گردد. در این فناوری کشورمان بالاتر از ترکیه و عربستان سعودی قرار گرفته است.

رئیس مؤسسه ISC ادامه داد: بیشترین تولیدات علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در بازه زمانی ۲۰ ساله در بخش هوش مصنوعی، مربوط به دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بوده است.

در اینترنت اشیاء، بیشترین تولیدات علمی مربوط به دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه علوم پزشکی مشهد؛ در چاپ سه بعدی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان؛ در فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G)، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دانشگاه علوم پزشکی شیراز؛ در رباتیک، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی شیراز و دانشگاه علوم پزشکی ایران؛ در کلان داده، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دانشگاه علوم پزشکی ایران و در فناوری پهپاد، بیشترین تولیدات علمی مربوط به دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دانشگاه علوم پزشکی ایران بوده است.

رتبه‌بندی تایمز ۲۰۲۴

وی ادامه داد: در رتبه‌بندی تایکز ۲۰۲۴، که آخرین رتبه‌بندی اعلام شده این نظام است، ۲۴ دانشگاه علوم پزشکی حضور دارند که در بین این دانشگاه‌ها، دانشگاه علوم پزشکی تبریز با رتبه ۶۰۰-۵۰۱ بهترین رتبه را در کسب کرده است.

رتبه‌بندی شانگهای

در نظام رتبه‌بندی شانگهای ۲۰۲۳ از ۱۰ دانشگاه ایران که در این رتبه‌بندی حضور دارند سه دانشگاه علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و شیراز از دانشگاه‌های علوم پزشکی هستند که دانشگاه علوم پزشکی تهران بهترین رتبه علوم پزشکی‌ها را به دست آورده است.

رتبه بندی جهانی ISC-۲۰۲۳

رتبه بندی جهانی ISC-۲۰۲۳ که در دو بخش رتبه‌بندی جهانی و جهان اسلام منتشر می‌شود، در سال ۲۰۲۳، ۲۳ دانشگاه علوم پزشکی در رتبه بندی جهانی و ۲۴ دانشگاه در رتبه بندی جهان اسلام حضور دارند که در هر دو رتبه‌بندی دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی رتبه‌های اول تا سوم دانشگاه‌های علوم پزشکی را دارند.