اسرائیل رتبه ۲۲ را در شاخص توسعه انسانی سازمان ملل دارد و تولید ناخالص داخلی آن با سرعت بالایی در حال رشد است و در طول ده سال گذشته (از ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲) یک و نیم برابر یا با نرخی برابر ۴.۱ درصد سالانه افزایش یافته است. در پایان سال ۲۰۲۲، تولید ناخالص داخلی به دلار به قیمت‌های فعلی حدود ۵۲۵ میلیارد دلار برآورد شد (داده های صندوق بین المللی پول).

جی پی مورگان انتظار دارد نرخ رشد اقتصاد اسرائیل در نتیجه جنگ غزه در سه ماه آخر سال جاری ۲۰۲۳ به میزان ۱۱ درصد کاهش یابد. تحلیلگران این بانک گفتند که جنگی که در ۷ اکتبر آغاز شد، اقتصاد اسرائیل را به شدت تحت تاثیر قرار داد. نرخ رشد اقتصادی در اسرائیل قبلاً در طول سال ۲۰۲۰ به دلیل شیوع همه‌گیری کرونا کاهش یافته بود. شاخص اصلی سهام در تل آویو از ۷ اکتبر ۱۱ درصد کاهش یافته ، در حالی که شکل، واحد پول این رژیم، به پایین‌ترین سطح خود از سال ۲۰۱۲ رسیده است.

رکود در کمین اقتصاد اسرائیل

همزمان با اظهارات رهبران سیاسی و نظامی اسرائیل مبنی بر اینکه غزه با یک جنگ طولانی مواجه است، ارتش اسرائیل بیش از ۳۶۰۰۰۰ سرباز ذخیره را فراخوانده و آنها را از نیروی کار خارج کرده است. جنگ بخش بزرگی از اقتصاد اسرائیل را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. بیش از ۳۶۰ هزار نفر از نیروهای ذخیره، که ستون فقرات نیروهای دفاعی اسرائیل هستند، اکنون یونیفرم پوشیده و از شغل خود دور هستند. اما میزان آسیب اقتصادی که اسرائیل متحمل خواهد شد بستگی به مدت زمان دور ماندن نیروهای ذخیره از مشاغل خود دارد. این رژیم بیش از ۹ میلیون نفر جمعیت دارد و تولید ناخالص داخلی آن ۵۲۱.۶۹ میلیارد دلار است. روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارونوت نوشت: صنعت فناوری در اسرائیل با بحرانی مواجه است که بر اقتصاد این رژیم تأثیر منفی خواهد گذاشت و تعداد زیادی از اسرائیلی‌های شاغل به خدمت سربازی می‌روند.

بلافاصله پس از حمله غافلگیرانه حماس در سحرگاه شنبه ۷ اکتبر، قیمت سهام و اوراق قرضه اسرائیل کاهش یافت و بورس آن با افت ۸ درصدی درهای خود را بست و حدود ۲۰ میلیارد دلار از ارزش خود را از دست داد. به گزارش رویترز، سهام شرکت‌های فناوری ایالات متحده از جمله شرکت‌های پیشرو با فعالیت‌های بزرگ در اسرائیل مانند اینتل نیز به میزان قابل توجهی کاهش یافت. به باور کارشناسان تاثیر جنگ بر اقتصاد رژیم صهیونیستی آنی و فوری بود زیرا انتظار می‌رود که رکود تقریبا تضمین شده باشد، از همین روی بسیاری از مناطق اسرائیل با کاهش بهره‌وری مواجه هستند.

اخیرا نیز موسسه رتبه‌بندی فیچ بدهی بلندمدت اسرائیل را تحت نظارت منفی قرار داد یعنی آماده کاهش رتبه اعتباری این رژیم است. باید توجه داشت که این آژانس رتبه‌بندی اعتباری این تهدید را در نظر گرفته که به طور قابل توجهی احتمال پیوستن سایر کشورها به این درگیری افزایش یافته است. البته، وزارت اقتصاد اسرائیل نتوانسته تاکنون تخمین بزند که کدام بخش‌های اقتصادی بیشترین تعداد سربازان ذخیره را از دست داده‌اند، اما اکثر کسانی که به نبرد پیوستند زیر چهل سال سن دارند. این جمعیت جوان نقش بزرگی در اقتصاد فناوری اسرائیل ایفا می‌کند که حدود یک پنجم تولید ناخالص داخلی سالانه آن را تشکیل می‌دهد.

اخیرا نیز موسسه رتبه‌بندی فیچ بدهی بلندمدت اسرائیل را تحت نظارت منفی قرار داد یعنی آماده کاهش رتبه اعتباری این رژیم است. باید توجه داشت که این آژانس رتبه‌بندی اعتباری این تهدید را در نظر گرفته که به طور قابل توجهی احتمال پیوستن سایر کشورها به این درگیری افزایش یافته است

به نظر می رسد اقتصاد اسرائیل کاندیدای قوی برای یک بحران در مقیاس بزرگ است. جنگ غزه بسیار پرهزینه خواهد بود و با بودجه بحث برانگیز که به سختی چند ماه پیش تصویب شده بود، وضعیت بحرانی را تشدید خواهد کرد. در ۲۴ می، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در حساب فیسبوک خود نوشت: «ما در انتخابات پیروز شدیم، بودجه را منتشر و تا چهار سال دیگر به کار خود ادامه می‌دهیم.» بودجه عمومی این رژیم برای سال ۲۰۲۳ تقریباً ۴۸۴ میلیارد شکِل (۱۱۹ میلیارد دلار) و در سال ۲۰۲۴ به ۵۱۴ میلیارد شکل (۱۲۶ میلیارد دلار) خواهد رسید که در نوع خود در تاریخ اسرائیل بی‌سابقه است.

اکنون، اسرائیل در حال بسیج نیروهای خود برای حمله به غزه است، زیرا ۳۶۰ هزار سرباز ذخیره را فراخوانده است که بر اساس برآوردهای وب سایت آمریکایی “Global Fire Power” حدود ۷۷ درصد از ۴۶۵ هزار نیروی ذخیره را تشکیل می‌دهد، در حالی که تعداد نیروهای فعال اسرائیلی در حال حاضر ۱۷۳ هزار سرباز است. همچنین، گزارش‌های تخصصی نشان می‌دهد که هزینه روز نبرد حدود ۲۰۰ میلیون شکل (۴۹ میلیون دلار) است که شامل هزینه‌های ذخیره، مهمات و تدارکات می‌شود.

رادیو اسرائیل در سال ۲۰۱۴ اعلام کرد که هزینه یک سرباز با احتساب حقوق، غذا و هزینه‌های عملیاتی، طبق آنچه در آن زمان ذکر شد، تقریباً ۱۲۹ دلار بوده است. برای این کار حدود ۴۶ میلیون دلار در روز هزینه بودجه خواهد داشت. این مورد به تنهایی یا ۱.۴ میلیارد دلار در ماه، بدون در نظر گرفتن تفاوت قیمت بین سال ۲۰۱۴ و اکنون را شامل می‌شود.

روزنامه تایمز اسرائیل نیز به نوبه خود بر اساس انتظارات بانک هاپوعلیم، جنگ با حماس را حداقل ۲۷ میلیارد شکل (۶.۷ میلیارد دلار) برای اسرائیل هزینه خواهد کرد و در گزارشی اعلام کرد که جنگ در زمانی پر از چالش برای اقتصاد رخ می‌دهد. علاوه بر این صندوق بین المللی پول هشدار داد که اقتصاد جهانی به دلیل عواملی از جمله جنگ بین اسرائیل و حماس با وضعیت جدیدی از عدم اطمینان مواجه است.

بخش فناوری اسرائیل در حال خونریزی است

به باور کارشناسان جنگ غزه به ویژه تأثیر قابل توجهی بر بخش پویا و بزرگ فناوری در اقتصاد اسرائیل دارد. در حالی که برخی از مدیران فناوری معتقدند برنامه‌های دولت برای تضعیف قوه قضاییه، سرمایه‌گذاران را نگران کرده و کاهش سرعت جهانی جذب سرمایه برای استارت‌آپ‌ها را تشدید کرده است. اما تأثیر مستقیم جنگ بر شرکت‌های فناوری از طریق نیروی کار بود. به گزارش سی ان ان، Start-Up Nation Central، یک سازمان غیر انتفاعی که برای ارتقای صنعت فناوری اسرائیل در سطح جهانی فعالیت می‌کند، تخمین می‌زند که حدود ۱۰ درصد از کارکنان فناوری در اسرائیل استخدام شده‌اند که این تعداد در برخی شرکت‌های آمریکایی به ۳۰ درصد رسیده است.

برخی از مدیران فناوری معتقدند برنامه‌های دولت برای تضعیف قوه قضاییه، سرمایه‌گذاران را نگران کرده و کاهش سرعت جهانی جذب سرمایه برای استارت‌آپ‌ها را تشدید کرده است. اما تأثیر مستقیم جنگ بر شرکت‌های فناوری از طریق نیروی کار بود

صنعت فناوری ۱۸ درصد از تولید ناخالص داخلی اسرائیل، حدود نیمی از صادرات این رژیم و ۳۰ درصد از درآمدهای مالیاتی را تشکیل می‌دهد که کاهش آن را برای اقتصاد اسرائیل بسیار مهم می‌کند. اگرچه شرکت‌های بزرگ فناوری در اسرائیل تا حدودی به درگیری‌های مسلحانه عادت کرده‌اند، اما بزرگترین چالش با استارت‌آپ‌هایی مواجه است که اساساً مبتنی بر ادامه جریان پول هستند، زیرا اکثریت قریب به اتفاق این استارت‌آپ‌ها سودآور نیستند.

از زمان شروع جنگ، حداقل سه کنفرانس فناوری برجسته که برای این ماه برنامه ریزی شده بود، از جمله یک نشست هوش مصنوعی به میزبانی سازنده تراشه Nvidia. لغو شده است. مدیران فناوری اعلام کردند: جمع‌آوری کمک‌های مالی و انجام معاملات نیز می‌تواند ضربه‌ای دیگر وارد کند، زیرا بازدیدها از این اسرائیل ناگهان متوقف می‌شود و سرمایه‌گذاران منتظر هستند تا ببینند وضعیت چگونه توسعه خواهد یافت.

تاثیر جنگ بر اقتصاد جهانی

در شرایطی که ارتش اشغالگر اسرائیل در تدارک انجام عملیات زمینی در نوار غزه با تداوم خشونت‌ها است، نگرانی‌ها از تأثیر گسترش درگیری بین اسرائیل و مقاومت فلسطین بر اقتصاد جهانی افزایش یافته است.

اقتصاد جهان به دلیل جنگ اسرائیل علیه غزه و همچنین جنگ بین روسیه و اوکراین با عدم اطمینان زیادی روبرو است. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، این درگیری‌ها نه تنها مناطق درگیر را تهدید می‌کنند، بلکه ممکن است پیوند ضعیفی را که هنوز بین بزرگترین اقتصادهای جهان وجود دارد را نیز از بین ببرند. بطوریکه پولیتیکو معتقد است خطرات تهدیدکننده بازار انرژی و مالی، آنی و واقعی است.

با آغاز حمله نیروهای اسرائیلی به غزه و با افزایش پرسش‌ها درباره احتمال گسترش آن، قیمت نفت افزایش یافت. اندی لیپو، رئیس شرکت مشاوره انرژی Lipow Oil Associates، گفت: تحلیلگران به دلیل ترس از اینکه این درگیری احتمالا سایر بازیگران را جذب کند، برای افزایش بیشتر قیمت نفت و گاز آماده می‌شوند.

به باور کارشناسان، اگر جنگ به طور گسترده به کرانه باختری یا بخش‌هایی از لبنان که تحت کنترل حزب‌الله است گسترش یابد، می تواند تاثیرات آنی بر اقتصاد جهان از کانال افزایش قیمت نفت و سایر زنجیره تامین داشته باشد. به باور بلومبرگ درگیری بین اسرائیل و مقاومت که دو هفته پیش آغاز شد، این پتانسیل را دارد که اقتصاد جهانی را مختل کند و حتی اگر کشورهای بیشتری وارد آن شوند، آن را به سمت رکود سوق دهد.