به گزارش پایروس واضح است که چندجانبه گرایی پس از جنگ سرد، که شامل همکاری بین چندین کشور است، در مقیاس جهانی و منطقه ای به نقطه پایینی رسیده است. این امر از اجلاس اخیر آسیای شرقی در جاکارتا و نشست سران گروه ۲۰ در دهلی مشهود است که بر مشکلات جدی و احتمالاً دائمی در سیستم قبلی همکاری جهانی تأکید دارد.
چندجانبه گرایی پس از جنگ سرد به دوره پس از پایان این جنگ در سال ۱۹۹۱ اطلاق می شود که بسیاری از کشورهای جهان به اشکال مختلف همکاری و هماهنگی در مورد موضوعاتی مانند تجارت، امنیت، حقوق بشر و حفاظت از محیط زیست داشتند. این امر با عدم وجود درگیری های عمده بین دو ابرقدرت، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی و متحدان مربوطه آنها تسهیل شد.
همچنین، چندجانبه گرایی پس از جنگ سرد مبتنی بر اصول لیبرال مانند دموکراسی، حاکمیت قانون و بازار آزاد بود و توسط نهادهایی مانند سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا، انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا و سازمان تجارت جهانی حمایت شد.
نظم نوین جهانی چیست؟
نظم جهانی چندجانبه جدید اصطلاحی است که به ظهور اشکال جدید همکاری و گفت و گو در میان کشورها و مناطق مختلف در قرن بیست و یکم اشاره دارد. این موضوع در حقیقت، پاسخی است به چالش ها و فرصت های ناشی از جهانی شدن، تغییرات آب و هوایی، بیماری های همه گیر، تروریسم و سایر مسائلی که نیازمند اقدام جمعی و راه حل های مشترک است.
برخی از ویژگی های نظم جهانی چندجانبه جدید عبارتند از:
گسترش و تنوع نهادهای چندجانبه موجود مانند سازمان ملل، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، تا صداها و دیدگاه‌های بیشتری را از کشورهای در حال توسعه و جنوب جهانی در بر گیرد.
ایجاد و تقویت سازمان های جدید منطقه‌ای و زیرمنطقه‌ای مانند بریکس، اتحادیه آفریقا، انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا و اتحادیه اروپا که هدف آنها ارتقاء یکپارچگی، توسعه، امنیت و همکاری منطقه‌ای است و ظهور شبکه ها و ابتکارات غیررسمی، مانند اتحاد برای چندجانبه‌گرایی، جی ۲۰ و گروه چهارگانه که به دنبال رسیدگی به مسائل یا چالش‌های خاصی هستند که فراتر از مرزهای ملی بوده و نیاز به اقدام هماهنگ دارند.
به رسمیت شناختن واقعیت چندقطبی جهان، جایی که هیچ کشور یا بلوکی نمی تواند بر دستور کار جهانی دیکته کند و بازیگران مختلف باید برای یافتن زمینه های مشترک و منافع متقابل وارد گفتگو و مذاکره شوند.
یکی از دلایل اصلی کاهش چندجانبه گرایی موجود، ظهور چین به عنوان یک قدرت اقتصادی و نظامی جهانی است
دلایل کاهش چندجانبه گرایی موجود چیست؟
ظهور چین: یکی از دلایل اصلی کاهش چندجانبه گرایی موجود، ظهور چین به عنوان یک قدرت اقتصادی و نظامی جهانی است. سیاست های چین، چه در آسیا و چه در سطح جهانی، نظم چندجانبه موجود را به چالش می کشد.
تهدیدات اقتصادی و امنیتی چین از منظر غرب: تهدیدات اقتصادی و امنیتی ناشی از چین، کشورهایی مانند ایالات متحده، ژاپن و هند را وادار کرده است تا تعامل خود با چین را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند. این مسئله منجر به تلاش‌هایی برای کاهش ریسک وابستگی متقابل عظیم اقتصادی آنها با چین شده که پیامدهایی برای نهادهای اقتصادی چندجانبه موجود دارد.
اقدامات روسیه: الحاق کریمه به روسیه چالشی مهم برای نظم امنیتی پس از جنگ سرد، به ویژه در اروپا بود. این رویداد با ایجاد شکاف و درگیری در جامعه بین المللی چندجانبه گرایی را مختل کرد.
تضادهای درون نظام چندجانبه: خود نظام چندجانبه با تضادها و چالش های داخلی مواجه بوده است. این اختلافات داخلی و منافع متضاد بین کشورهای عضو، اثربخشی سازمان‌های چندجانبه را تضعیف کرده و مانع ایجاد اجماع شده است.
تغییر دیدگاه بازیگران کلیدی مانند هند نیز به کاهش چندجانبه گرایی موجود کمک کرده است
ظهور انجمنهای امنیتی جایگزین: در پاسخ به توسعه‌طلبی چین، انجمنهای امنیتی جایگزین مانند اتحاد چهارجانبه (کوآد)، آکوس و قراردادهای سه جانبه پدید آمدند. این انجمن ها منعکس کننده تغییر جهت از نهادهای چندجانبه سنتی هستند و سوالاتی را در مورد ارتباط و مرکزیت مداوم سازمان های منطقه ای موجود مانند آسه آن مطرح می کنند.
تغییر دیدگاه بازیگران کلیدی: تغییر دیدگاه بازیگران کلیدی مانند هند نیز به کاهش چندجانبه گرایی موجود کمک کرده است. نگاه در حال تحول هند به نظم بین‌الملل، تغییر از نگرانی‌ها در مورد «آسیای تک قطبی» تحت سلطه چین به تعامل فعال‌تر با ایالات متحده و متحدانش، پویایی چندجانبه‌گرایی در منطقه هند و اقیانوس آرام را تغییر داده است.
بحران مالی جهانی و گسترش جی هفت: بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ بر نیاز به گسترش گروه هفت به منظور احیای ثبات اقتصادی جهانی، شامل قدرت‌های متوسط است. در حالی که این مسئله یک گام مثبت در جهت پرداختن به چالش های جهانی بوده، اما محدودیت های چارچوب چندجانبه موجود را نیز برجسته کرده است.
هند چگونه می تواند نظم نوین جهانی را شکل دهد؟
هند می‌تواند نقشی پیشرو در گروه چهارگانه و آسه‌آن، و همچنین دیگر انجمنهای منطقه‌ای و زیرمنطقه‌ای، ارتقاء منطقه آزاد و باز هند_آرام که مبتنی بر حاکمیت قانون، احترام به حاکمیت و حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات است، ایفا کند.
هند، به دنبال این است که همکاری امنیتی دریایی خود را با کشورهای همفکر خود برای مقابله با چالش های ناشی از قاطعیت چین در منطقه افزایش دهد؛ ضمن اینکه این کشور می تواند با تنوع بخشیدن به شرکای تجاری و سرمایه گذاری خود، به ویژه در جنوب جهانی و با توسعه قابلیت های داخلی خود در بخش های کلیدی مانند تولید، خدمات و نوآوری، به روند جهانی سازی مجدد کمک کند.
افزون بر این، دهلی درصدد است از یک سیستم حکمرانی جهانی دموکراتیک و عادلانه تر که واقعیت ها و آرزوهای اقتصادهای در حال ظهور را منعکس می کند، دفاع کند. هند به دنبال این است از میزبانی خود در اجلاس جی ۲۰ به عنوان فرصتی برای نمایش چشم انداز و دستاوردهای خود به عنوان یک رهبر جهانی و ایجاد اجماع در مورد موضوعات مهمی مانند تغییرات آب و هوا، توسعه پایدار، امنیت سلامت و تحول دیجیتال استفاده کند.
هند می تواند شکاف بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را با برجسته کردن منافع و چالش های مشترک آنها و با ارائه راه حل هایی فراگیر و عملی پر کند
علاوه بر این، هند به دنبال این است شکاف بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را با برجسته کردن منافع و چالش های مشترک آنها و با ارائه راه حل هایی فراگیر و عملی پر کند.
