دانشمندان در چین موفق شدند تا سلول‌های چربی یک زن را دوباره برنامه‌ریزی کرده و آن‌ها را به سلول‌های پانکراس تولیدکننده انسولین تبدیل کنند؛ کشفی که دیابت نوع اول او را معکوس کرد.

این دستاورد به مجموعه‌ای از شواهد در حال رشد اضافه می‌کند که سلول‌های بنیادی برنامه‌ریزی‌شده می‌توانند روزی برای درمان این بیماری مزمن استفاده شوند. بیمار مورد مطالعه که تحت این روش روند درمان را طی کرده، پس از گذشت یک سال همچنان نیازی به تزریق انسولین ندارد.

دکتر کوان هیرولد، استاد ایمونوبیولوژی و پزشکی در دانشکده پزشکی دانشگاه ییل، که در این تحقیق مشارکتی نداشته، این یافته‌ها را «بسیار هیجان‌انگیز» توصیف کرد.

انسولین هورمونی است که همچون یک کلید به مولکول‌های قند اجازه می‌دهد تا از جریان خون خارج شده و وارد سلول‌ها شوند. در این حالت سلول‌ها از انسولین ورودی به عنوان سوخت استفاده می‌کنند. اما در دیابت نوع یک، سیستم ایمنی بدن سلول‌های تولیدکننده انسولین را که در بخش‌های کوچکی در پانکراس به نام جزایر پانکراس قرار دارند، از بین می‌برد.

بدون انسولین، سلول‌ها از سوخت محروم می‌شوند، این در حالی است که سطح قند خون افزایش می‌یابد. در موارد شدید، افراد به دلیل تلاش بدن برای تولید ترکیبات اسیدی به نام کتون‌ها برای تأمین انرژی لازم برای سلول‌ها، جان خود را از دست می‌دهند.

مزایای کاشت سلول‌های بنیادی در شکم

در این مطالعه جدید که در تاریخ ۳۱ اکتبر در مجله «سل» منتشر شد، دانشمندان سلول‌های چربی بیمار مبتلا به دیابت نوع یک را گرفته و با استفاده از مواد شیمیایی آن‌ها را به سلول‌های بنیادی «پلوریپوتنت» یا پُرتوان (pluripotent) تبدیل کردند که توانایی تبدیل به هر نوع سلولی را دارند. سپس دانشمندان این سلول‌ها را به سلول‌های جزیره‌ای تبدیل کرده و آن‌ها را در شکم بیمار کاشتند.

به گزارش پایروس نیوز، پیش از این درمان آزمایشی، بیمار در کنترل قند خون خود مشکل داشت و اغلب اوقات در محدوده ناسالم قند خون قرار داشت. هونگکویی دنگ، نویسنده اصلی مطالعه و پژوهشگر در دانشگاه پکن گفت که پس از پیوند سلولی، بیمار در ۹۸٪ مواقع در محدوده سالم قندخون گرفت و با گذشت ۷۵ روز از پیوند، دیگر نیازی به تزریق انسولین برای کنترل قند خون خود نداشت.

دنگ گفت: «سرعت بهبودی بیمار از دیابت و رسیدن به استقلال انسولینی شگفت‌انگیز بود.» این یافته پتانسیل قابل‌توجهی را برای این نوع درمانی نشان داد.

بافت پانکراسکانوا پرو

پیوند سلول‌های جزیره‌ای به بیماران ایده جدیدی نیست. سه دهه است که دانشمندان سلول‌های جزیره‌ای را از بدن‌ اهدایی گرفته و به بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ پیوند می‌دهند. با این حال، تعداد اهداکنندگان محدود است و گیرندگان پیوند باید تا آخر عمر از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی قوی استفاده کنند تا از رد این سلول‌های جدید جلوگیری شود.

بیمار در این مطالعه جدید نیز شرایط مشابهی داشت؛ او قبلاً پیوند کبد دریافت کرده بود و به همین دلیل داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کرد. با این حال، این‌بار او به جای سلول‌های جزیره‌ای اهدایی نوع جدید سلول‌های پیوندی را دریافت کرد که در نوع خود یک پیشرفت محسوب می‌شود: برخلاف سلول‌های اهدایی، سلول‌های بنیادی منبع نامحدودی از جزایر جدید ارائه می‌دهند.

به گفته دنگ از دیگر مزایای این نوع جراحی آن است که سلول‌های پیوند شده در شکم عملکرد بهتری نسبت به سلول‌های پیوند شده در کبد داشتند و «ترشح انسولین به شکل چشمگیری بهبود یافت.» همچنین، شکم به راحتی قابل دسترسی است و می‌توان از آن به کمک ام‌آر‌آی اسکن گرفت، بنابراین سلول‌های پیوندی به راحتی از نظر ایمنی قابل نظارت و در صورت نیاز قابل خارج کردن هستند.