زینب مقصودی مدرس و کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی گفت: قرار نیست که ما مرتب چیزی را به بچه‌ها گوشزد یا کنترل کنیم. بچه‌های ما دقیقاً کارهایی را انجام می‌دهند که از ما والدین الگوبرداری می‌کنند. یعنی اگر من والدی باشم که در خانه به‌عنوان یک الگو (با وجود همین دنیای مجازی و رسانه‌های در دسترس) اهل مطالعه و کتاب و اهل رشد و ارتقا خودم باشم، صددرصد فرزندم هم از من الگوبرداری می‌کند. اگر من یاد بگیرم که با خودم خلوت کنم و در خلوت‌های خودم مراقبه، همدلی، مطالعه و محافظت از خودم را داشته باشم، فرزندم هم از من الگو برمی‌دارد.
بچه‌های ما دقیقاً کارهایی را انجام می‌دهند که از ما والدین الگوبرداری می‌کنند
مقصودی در خصوص بهترین روش برای نظارت بر استفاده فرزندان از فضای مجازی به خبرنگار پایگاه خبری پایروس گفت: در حال حاضر، در گوشی‌ها قابلیتی برای نظارت وجود دارد؛ مثلاً در اینستاگرام قابلیت نظارت من در صفحه نوجوان یا نظارت من در صفحه کودکم دیده می‌شود. یعنی همین‌طور که این برنامه در گوشی فرزند ما وجود دارد، من هم می‌توانم نسخه‌ای از آن را در گوشی خودم داشته باشم و بر آن نظارت کنم. این یکی از راهکارهایی است که واقعاً اگر یکی از والدین طولانی‌مدت در کنار فرزندش نیست، می‌تواند از آن استفاده کند.
نکته دیگر اینکه مهم‌ترین چیزی که ما والدین فراموش کرده‌ایم این است که؛ قرار نیست که ما مرتب چیزی را به بچه‌ها گوشزد یا کنترل کنیم. بچه‌های ما دقیقاً کارهایی را انجام می‌دهند که از ما والدین الگوبرداری می‌کنند. یعنی اگر من والدی باشم که در خانه به‌عنوان یک الگو (با وجود همین دنیای مجازی و رسانه‌های در دسترس) اهل مطالعه و کتاب و اهل رشد و ارتقا خودم باشم، صددرصد فرزندم هم از من الگوبرداری می‌کند. اگر من یاد بگیرم که با خودم خلوت کنم و در خلوت‌های خودم مراقبه، همدلی، مطالعه و محافظت از خودم را داشته باشم، فرزندم هم از من الگو برمی‌دارد.
قرار نیست که ما چیزی مثل یک کنترل تلویزیون دست‌مان باشد و مرتب فرزندمان را کم و زیاد و کنترل کنیم. اصلاً چنین چیزی ممکن نیست! ما هر قدر که کنترل داشته باشیم با وجود شرایطی که امروزه در جامعه ما وجود دارد، (یعنی گوشی‌هایی که از ۶ الی ۷ سالگی در اختیار فرزندان ما است.) باز هم بچه‌های ما می‌توانند اگر بخواهند از موارد نامطلوبی استفاده کنند.
بنابر این، مهم‌ترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که به جای اینکه بخواهیم تأکید کنیم، کلامی سرزنش و یا گوشزد کنیم، دقیقاً رفتار خودمان را مدیریت کنیم. چون همین رفتار ماست که بچه‌های ما به شدت از آن الگوبرداری و تصویربرداری می‌کنند و این می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد.
شخصیت نوجوان امروز از آموخته‌های گذشته او شکل گرفته است
زینب مقصودی در پاسخ به این پرسش که در صورت غیبت پدر و مادر در طولانی‌مدت، چطور می‌توان مدیریت کرد که تربیت فرزندان آسیب نبیند، افزود:
من خودم دقیقاً مادری هستم که شاغلم و نظارت ۲۴ ساعته‌ای بر رفتار فرزندم ندارم ولی اعتقادم این است؛ فرزندی که ما امروز داریم و اگر بخواهیم فرزند صالحی باشد و از بابت شیوه تربیت آسوده‌خاطر باشیم این مربوط به عملکرد یک روز و دو ساعت من و تصمیمی که از امروز بگیرم، نیست. همه این‌ها به خانه و کودکی فرزندم برمی‌گردد. شیوه‌ای که در شروع تربیت فرزند من از یک سالگی، سه سالگی، پنج سالگی بوده و تا حالا که این بچه به نوجوانی رسیده، ادامه داشته است. همۀ این‌ها روی هم شخصیت امروز فرزند مرا تشکیل داده و رفتارهایی که ما در دوران کودکی با فرزندمان داشتیم، در نوجوانی بازخورد آن را می‌بینیم. اینکه من امروز از همین لحظه تصمیم بگیرم و یک نظام جدیدی را در خانه حاکم کنم، ممکن نبوده و اصلاً شدنی نیست. اینکه من در طول این سال‌های تربیت کودکم چه شیوۀ تربیتی و چه رفتارهایی را داشته‌ام، چه آموزش‌هایی را به او داده‌ام و چه کارهایی را برای او کرده‌ام، همۀ آنها در تربیت امروز و نظارت امروز بر فرزند من دخیل می‌باشد. یعنی پروسۀ تربیت یک پروسۀ واقعاً یک‌روزه، یک ساعته و یک تصمیم آنی نیست. ما می‌توانیم در چیزهایی تحول ایجاد کنیم. من تا به اینجا مادری آسان‌گیر بودم، در جاهایی گذشت می‌کردم، خیلی جاها اقتدار کمی داشتم یعنی می‌توانم کم‌کم نظارت خودم را روی فرزندم بیشتر کنم ولی اگر بخواهیم به طور ناگهانی تربیتی را که ۱۰ و یا ۱۵ سال داشتیم، یک‌شبه تغییر دهیم و انتظار داشته باشیم که فرزند ما هم آن را پذیرش کند و شبیه یک خمیر بازی شود که من هر جوری آن را شکل بدهم، نه ممکن نیست.
تربیت و دیتاهایی که من از قبل به او داده‌ام یاد گرفته و همراه اوست و در غالب شخصیت فرزند من اثر خودش را گذاشته است. اگر ما بخواهیم نظارتی داشته باشیم و این‌ها را کم‌رنگ کنیم باید قدم به قدم و به مرور باشد. اگر در سنین نوجوانی هستند باید با درک و همدلی و حق دادن همراه باشد. من به‌عنوان مادر و یا پدر درک کنم که سلامت نوجوانی، پرخاشگری است. سلامت نوجوانی «نه» گفتن به پدر و مادر است و خواستن یک سری از خواسته‌های خود و روی آنها پافشاری کردن است. فرزند ما در هر سنی که هست سعی کنیم که ما هم درک و همدلی خوبی از آن سن داشته باشیم تا بتوانیم وارد دنیای مطلوب او شویم و روی او اثر بگذاریم.
در صورتی می‌توانیم والدین موفق و اثرگذاری باشیم که ابتدا خودمان را پرورش داده باشیم
این کارشناس در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توانیم در آموزش مهارت‌های زندگی به خصوص مواردی مثل مصرف بهینه و… موفق عمل کرد، افزود:
این امر هم به همان الگوبرداری برمی‌گردد. اگر من خودم پدر یا مادری باشم که تحت هیچ شرایطی اهل مطالعه و اهل آموزش نباشم. خودکنترلی بر افکار، احساسات، رفتار و هیجانات خودم نداشته باشم و بخواهم فرزندم را به این مسیر هدایت کنم و در خودم هیچ تغییر ایجاد نکنم این کار بسیار بسیار سختی است. ولی اگر والدی قبل از هر کاری بخواهد فرزندپروری داشته باشد، خودپروری داشته باشد خیلی راحت می‌تواند روی نوجوان خودش اثر بگذارد و او را به مسیر آموزش و مهارت‌های زندگی و مهارت‌های ارتباطی دعوت کند. در حال حاضر به لطف خدا بچه‌های ما باهوش هستند، درست است که اکنون زندگی‌ها در شرایطی است که همه‌چیز در فضای آنلاین وجود دارد و دسترسی بچه‌ها زیاد است ولی هوش بچه‌ها هم به همان مقدار افزایش پیدا کرده است.
توصیه من این است که؛ پدر و مادرها قبل از فرزندپروری، خودپروری داشته باشند. ما در صورتی می‌توانیم والدین موفق و اثرگذاری باشیم که ابتدا خودمان را پرورش داده باشیم تا حرف و کلام ما روی فرزندمان، اثرگذار باشد و شیوه زندگی کردن ما نیز بر آنها مؤثر باشد. بچه‌های ما مثل ضبط صوت هستند و تمام اعمال و رفتار ما را ضبط می‌کنند.
